ตอนที่ 1 : ทำความรู้จัก E-Commerce ข้ามพรมแดน
พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ข้ามพรมแดน (Cross-Border E-Commerce: CBEC) คือ ช่องทางการค้ารูปแบบใหม่ที่มุ่งเน้นการนำเข้าและส่งออกสินค้าเพื่อจำหน่ายบนแพลต์ฟอร์มออนไลน์ โดยสินค้าที่นำเข้าหรือส่งออกผ่านรูปแบบ CBEC สามารถทำได้ง่ายกว่าการนำเข้าหรือส่งออกสินค้าแบบปกติ เมื่อปี 2564 จีนมีมูลค่าการค้ากับต่างประเทศรูปแบบ CBEC กว่า 306,976 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ ขยายตัวร้อยละ 15 คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 4.9 ของมูลค่าการค้ากับต่างประเทศทั้งหมดของจีน โดยในช่วง 5 ปีที่ผ่านมาอุตสาหกรรม CBEC ของจีนขยายตัวกว่า 10 เท่า และมีแนวโน้มที่จะขยายตัวสูงขึ้นซึ่ง CBEC จะกลายเป็นช่องทางการค้ากับต่างประเทศที่สำคัญในอนาคตและอาจเป็นโอกาสที่สำคัญของผู้ประกอบการไทยที่ต้องการจะบุกตลาดจีน
ปัจจุบันรัฐบาลจีนมีการจัดตั้ง “เขตนำร่องบูรณาการพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ข้ามพรมแดน” (China Cross-Border E-Commerce Comprehensive Pilot Zone) มากถึง 165 แห่งทั่วจีน โดยมีวัตถุประสงค์สำคัญ 2 ประการ ได้แก่ (1) ส่งเสริม “การส่งออก” สินค้า SMES จีน เพื่อจำหน่ายในแพลตฟอร์มออนไลน์ในต่างประเทศ และ (2) ส่งเสริม “การนำเข้า” สินค้าจากต่างประเทศ เพื่อมาจำหน่ายบนแพลตฟอร์มออนไลน์ในจีน
ก่อนที่จะมาเป็น “CBEC”
ผู้บริโภคชาวจีนรู้จักพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ (E-Commerce) มาตั้งแต่ปี 2546 โดยอุตสาหกรรมอีคอมเมิร์ซจีนได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนทำให้มีห่วงโซ่อุตสาหกรรมที่สมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก และแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซของจีนมีเทคโนโลยีจำหน่ายสินค้า ชำระเงิน และจัดส่งสินค้าที่มีประสิทธิภาพและรวดเร็ว ต่อมาในปี 2556 คณะกรรมการปฏิรูปและพัฒนาแห่งชาติจีน (National Development and Reform Commission) และกระทรวงการคลังจีน จึงได้ประกาศมาตรการเร่งส่งเสริมการพัฒนาพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยกระดับอุตสาหกรรมพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ของจีน และส่งเสริมการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศเพื่อจำหน่ายผ่านทางออนไลน์ในจีนอย่างถูกกฎหมาย รวดเร็ว และเสียภาษีน้อยกว่าการนำเข้าแบบดั้งเดิม จึงเป็นที่มาของการค้าในรูปแบบ “พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ข้ามพรมแดน” หรือ Cross-Border E-Commence (CBEC)
รู้จัก “CBEC”
เมื่อปี 2558 คณะรัฐมนตรีจีนได้จัดตั้งเขตนำร่องบูรณาการพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ข้ามพรมแดน (China Cross-Border E-Commerce Comprehensive Pilot Zone) ขึ้นป็นครั้งแรก ที่เมืองหางโจว มณฑลเจ้อเจียง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออำนวยความสะดวกในการนำเข้าและส่งออกสินค้าในรูปแบบ CBEC โดยเป็นโครงการที่ส่งเสริมความเชื่อมโยงทางการค้าระหว่าง SMEs จีนกับตลาดผู้บริโภคทั่วโลกภายใต้ข้อริเริ่ม “หนึ่งแถบ หนึ่งเส้นทาง” (Belt and Road Initiative) และสอดคล้องกับนโยบาย “ก้าวออกไป” (Going out) ที่จีนสนับสนุนให้วิสาหกิจอีคอมเมิร์ซออกไปลงทุนดำเนินธุรกิจแพลตฟอร์มจำหน่ายสินค้าในต่างประเทศมากขึ้น
CBEC เพื่อการนำเข้า
เขตนำร่องบูรณาการพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ข้ามพรมแดนเป็นพื้นที่ดำเนิน “โครงการนำร่องนำเข้าสินค้าเพื่อค้าปลีกผ่านพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ข้ามพรมแดน” หรือ Cross-border E-commerce Retail Importation Program ซึ่งเป็นโครงการที่สนับสนุนและอำนวยความสะดวกการ “นำเข้า” สินค้าจากต่างประเทศเพื่อจำหน่ายบนแพลตฟอร์ม CBEC ในจีนโดยเฉพาะ ซึ่งคณะรัฐมนตรีจีนได้อนุมัติโครงการครั้งแรกเมื่อปี 2559 เพื่อตอบสนองต่อความต้องการสินค้าจากต่างประเทศ โดยปัจจุบัน คณะรัฐมนตรีจีนได้อนุมัติเมืองนำร่องดำเนินโครงการดังกล่าวแล้วจำนวน 86 แห่งทั่วจีน
“รูปแบบการนำเข้าสินค้า” เพื่อจำหน่ายผ่านทางแพลตฟอร์ม CBEC แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ (1) การนำเข้าผ่านคลังสินค้าทัณฑ์บน (Bonded Warehouse Import) โดยผู้นำเข้าจะนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศมาเก็บไว้ในคลังสินค้าทัณฑ์บนโดยไม่ต้องผ่านพิธีศุลกากรและยังไม่ต้องเสียภาษี จนกว่าผู้บริโภคจะสั่งซื้อสินค้า (2) การส่งสินค้าจากปลายทางไปยังผู้บริโภคโดยตรง (Direct Mailing Mode) โดยผู้บริโภคสั่งสินค้า ชำระเงินและเสียภาษี ผ่านแพลตฟอร์ม CBEC โดยผู้ค้าจะส่งสินค้าจากประเทศปลายทางไปยังผู้บริโภคที่อยู่ในจีนโดยตรงผ่านระบบโลจิสติกส์ที่ร่วมมือกับแพลตฟอร์ม โดยสินค้าจะผ่านพิธีศุลกากรทันที่เมื่อถึงด่านการค้าของจีนก่อนที่จะจัดส่งต่อไปยังมือผู้บริโภค
รายการสินค้าที่นำเข้าในรูปแบบของ CBEC ส่วนใหญ่จะเป็นสินค้าประเภทอาหารและเครื่องดื่ม เครื่องสำอางง เสื้อผ้าสำเร็จรูป เฟอร์นิเจอร์ และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ทั้งนี้ รายการสินค้าที่นำเข้าจะได้รับสิทธิประโยชน์ประการต่าง ๆ อาทิ สิทธิประโยชน์ทางด้านภาษี รวมไปถึงมาตรการสนับสนุนการบริโภคอีกด้วย
โอกาสสำหรับผู้ประกอบการไทย
ในอนาคต CBEC จะกลายเป็นช่องทางนำเข้าและส่งออกที่โดดเด่นมากขึ้นของจีน ซึ่งเห็นได้จากแนวโน้มการเติบโตในช่วง 6 ปีที่ผ่านมา สัดส่วนของการส่งออกและนำเข้าโดย CBEC ขยายตัวต่อเนื่อง โดยเมื่อปี 2558 CBEC มีสัดส่วนเพียงร้อยละ 1 ของการค้ากับต่างประเทศทั้งหมดของจีน แต่เพิ่มเป็นร้อยละ 4.9 ในปี 2564 ถึงแม้ในช่วงที่ผ่านมา จีนจะประสบกับภาวะการแพร่ระบาดของโควิด-19 และดำเนินมาตรการที่เข้มงวดก็ตาม
ทั้งนี้ ผู้ประกอบการไทยที่สนใจจะนำสินค้าเข้ามาไปสู่ตลาดจีน อาจเห็นภาพชัดขึ้นว่า CBEC เป็นอีกช่องทางจำหน่ายสินค้าที่ง่ายและสะดวกกว่าช่องทางอื่น ๆ อย่างไรก็ดี ประตูการค้าของจีนมีหลายบาน การเลือกเมืองที่จะมาเป็นฐานยุทธศาสตร์การค้าต้องพิจารณาปัจจัยหลายประการ โดยในตอนหน้า จะมาแนะนำอุตสาหกรรม CBEC ของมณฑลกวางตุ้ง ซึ่งเป็นมณฑลชั้นนำของจีนในการดำเนินอุตสาหกรรม CBEC และมาดูว่าผู้ประกอบการไทยจะสามารถใช้ประโยชน์จากความโดดเด่นของมณฑลกวางตุ้งได้อย่างไรบ้าง
ข้อมูล: สถานกงสุลใหญ่ ณ นครกว่างโจว
เรียบเรียง: ศูนย์ธุรกิจสัมพันธ์
